យើងទើបតែបានពិភាក្សាអំពីវដ្តនៃជីវិត និងសេចក្តីស្លាប់របស់មនុស្សនៅក្នុងប្រភេទទីមួយ គឺអ្នកមិនជឿ។ ពេលនេះ ចូរយើងពិភាក្សាអំពីប្រភេទទីពីរ នោះគឺមនុស្សនៃសេចក្តីជំនឿផ្សេងៗគ្នា។ «វដ្តនៃជីវិត និងសេចក្តីស្លាប់របស់មនុស្សនៃសេចក្តីជំនឿផ្សេងៗគ្នា» គឺជាប្រធានបទដ៏មានសារៈសំខាន់មួយទៀត ហើយវាចាំបាច់ខ្លាំងណាស់សម្រាប់អ្នករាល់គ្នា ដើម្បីមានការយល់អំពីវា។ ទីមួយ ចូរយើងនិយាយអំពីប្រភេទនៃសេចក្តីជំនឿនានាដែល «សេចក្តីជំនឿ» នៅក្នុង «មនុស្សដែលមានសេចក្តីជំនឿ» សំដៅលើ៖ សាសនាធំៗទាំងប្រាំ ដូចជា សាសនាយូដា សាសនាគ្រីស្ទ សាសនាកាតូលិក សាសនាឥស្លាម និងសាសនាព្រះពុទ្ធ។ បន្ថែមពីលើអ្នកមិនជឿ មនុស្សដែលជឿលើសាសនាទាំងប្រាំនេះ កាន់កាប់ចំណែកដ៏ធំនៃចំនួនប្រជាជនពិភពលោក។ នៅក្នុងចំណោមសាសនាទាំងប្រាំនេះ អស់អ្នកដែលមានអាជីពចេញពីសេចក្តីជំនឿរបស់ពួកគេគឺមានតិចតួច ប៉ុន្តែសាសនាទាំងនេះមានអ្នកគោរពច្រើន។ ពួកគេនឹងទៅកន្លែងខុសៗគ្នា នៅពេលដែលពួកគេស្លាប់។ តើវា«ខុសគ្នា» ពីអ្នកណា? គឺខុសពីរបស់អ្នកមិនជឿ ដែលជាមនុស្សគ្មានសេចក្តីជំនឿ ដែលយើងទើបតែបាននិយាយ។ បន្ទាប់ពីពួកគេស្លាប់ អ្នកមានជំនឿលើសាសនាទាំងប្រាំនេះ ទៅកន្លែងផ្សេងទៀត ជាកន្លែងដែលខុសពីកន្លែងរបស់អ្នកមិនជឿ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ វានៅតែស្ថិតក្នុងដំណើរការដូចគ្នា។ ដូច្នេះហើយ ពិភពខាងវិញ្ញាណនឹងជំនុំជម្រះពួកគេដោយផ្អែកលើអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងដែលពួកគេបានធ្វើមុនពេលដែលពួកគេស្លាប់ ដែលបន្ទាប់ពីពួកគេស្លាប់ ពួកគេនឹងត្រូវរៀបចំទៅតាមនោះ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ហេតុអ្វីមនុស្សទាំងនេះត្រូវបានបញ្ជូនទៅកាន់កន្លែងខុសៗគ្នាដើម្បីឲ្យខ្លួនត្រូវបានរៀបចំ? គឺមានមូលហេតុសំខាន់មួយ។ តើវាជាអ្វី? ខ្ញុំនឹងពន្យល់ទៅកាន់អ្នករាល់គ្នា ដោយភ្ជាប់ជាមួយនឹងឧទាហរណ៍មួយ។ ទោះបីជាយ៉ាងណា មុនពេលដែលខ្ញុំពន្យល់ អ្នករាល់គ្នាអាចគិតចំពោះខ្លួនឯងថា៖ «វាអាចដោយសារតែពួកគេមានជំនឿតិចតួចនៅក្នុងព្រះជាម្ចាស់! ពួកគេមិនមែនជាអ្នកមិនជឿទាំងស្រុងនោះទេ»។ ទោះបីជាយ៉ាងណា នេះមិនមែនជាមូលហេតុនោះទេ។ មានមូលហេតុដ៏សំខាន់មួយដែលពួកគេត្រូវបានដាក់ឲ្យនៅឆ្ងាយពីអ្នកដទៃ។

ចូរយកសាសនាព្រះពុទ្ធជាឧទាហរណ៍។ ខ្ញុំនឹងប្រាប់អ្នករាល់គ្នានូវការពិតមួយ។ ទីមួយ ពុទ្ធបរិស័ទ គឺជាមនុស្សម្នាក់ដែលបានផ្លាស់ប្តូរទៅជឿលើសាសនាព្រះពុទ្ធ ហើយនេះគឺជាបុគ្គលដែលស្គាល់អ្វីជាសេចក្តីជំនឿរបស់ពួកគេ។ នៅពេលពុទ្ធបរិស័ទកាត់ សក់របស់ពួកគេ ហើយក្លាយជាព្រះសង្ឃ ឬដូនជី មានន័យថា ពួកគេបានញែកខ្លួនពីពិភពលោកិយ ដោយចាកចេញពីសម្រែកនៃពិភពមនុស្ស។ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ ពួកគេសូត្រធម៌ ហើយទន្ទេញពីឈ្មោះរបស់ព្រះពុទ្ធ ទទួលទានអាហារបន្លែ រស់នៅក្នុងជីវិតបែបតាបស និងរស់នៅតែជាមួយនឹងពន្លឺប្រឹមៗនៃចង្កៀងប្រេងកាត។ ពួកគេចំណាយមួយជីវិតរបស់ពួកគេដូចនេះ។ នៅពេលដែលជីវិតផ្នែករាងការរបស់ពុទ្ធបរិស័ទបានបញ្ចប់ ពួកគេនឹងធ្វើការបូកសរុបជីវិតរបស់ពួកគេ ប៉ុន្តែនៅក្នុងចិត្តរបស់ពួកគេ ពួកគេមិនស្គាល់ទីកន្លែងដែលពួកគេត្រូវទៅ មនុស្សដែលពួកគេត្រូវជួប ឬលទ្ធផល​ដែលពួកគេនឹងទទួលនោះទេ៖ បើគិតឲ្យស៊ីជម្រៅទៅ គឺពួកគេនឹងគ្មានទស្សនៈច្បាស់លាស់អំពីរបស់បែបនោះទេ។ ពួកគេនឹងមិនបានធ្វើអ្វី ក្រៅតែពីអនុវត្តប្រភេទនៃសេចក្តីជំនឿដ៏ងងឹតងងល់ពេញមួយជីវិតរបស់ពួកគេនោះទេ ដែលក្រោយមកពួកគេចាកចេញពីពិភពរបស់មនុស្សជាមួយនឹងបំណង និងឧត្តមគតិដ៏ងងឹតងងល់របស់ពួកគេ។ នេះគឺជាទីបញ្ចប់នៃជីវិតផ្នែករូបកាយរបស់ពុទ្ធបរិស័ទ នៅពេលដែលពួកគេចាកចេញពីពិភពនៃការរស់នៅ។ បន្ទាប់មក ពួកគេត្រឡប់ទៅកាន់ទីកន្លែងដើមរបស់ពួកគេនៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណ។ មិនថាមនុស្សនេះយកកំណើតសាជាថ្មី វិលត្រឡប់ទៅកាន់ផែនដី ហើយបន្តរស់នៅឬអត់នោះទេ ក៏ការសន្សំសេចក្ដីល្អផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេគឺអាស្រ័យលើអាកប្បកិរិយា និងការអនុវត្តរបស់ពួកគេមុនពេលដែលពួកគេស្លាប់។ ប្រសិនបើពួកគេមិនបានធ្វើអ្វីខុសអំឡុងពេលមួយជាតិរបស់ពួកគេនោះទេ ពួកគេនឹងយកកំណើតសាជាថ្មីយ៉ាងលឿន ហើយត្រូវបានបញ្ជូនត្រឡប់ទៅផែនដីម្តងទៀត ជាកន្លែងដែលមនុស្សនេះនឹងក្លាយជាព្រះសង្ឃ ឬដូនជីម្តងទៀត។ មានន័យថា ពួកគេអនុវត្តការសន្សំសេចក្ដីល្អផ្ទាល់ខ្លួនអំឡុងពេលជីវិតផ្នែករាងកាយរបស់ពួកគេ ឲ្យស្របទៅនឹងវិធីដែលពួកគេបានអនុវត្តការសន្សំសេចក្ដីល្អកាលពីលើកទីមួយ ហើយបន្ទាប់ពីជីវិតផ្នែករាងកាយរបស់ពួកគេត្រូវបានបញ្ចប់ ពួកគេត្រឡប់ទៅកាន់ពិភពខាងវិញ្ញាណ ជាទីកន្លែងដែលពួកគេត្រូវបានត្រួតពិនិត្យ។ បន្ទាប់ពីនោះ ប្រសិនបើមិនបានរកបញ្ហាណាមួយនោះទេ ពួកគេអាចវិលត្រឡប់ទៅកាន់ពិភពនៃមនុស្សម្តងទៀត ហើយប្តូរទៅជឿលើសាសនាព្រះពុទ្ធម្តងទៀត ហើយក៏បន្តការអនុវត្តរបស់ពួកគេតទៅទៀត។ បន្ទាប់ពីយកកំណើតសាជាថ្មីពីបីទៅប្រាំពីរដង ពួកគេនឹងត្រឡប់ទៅកាន់ពិភពខាងវិញ្ញាណម្តងទៀត ជាកន្លែងដែលពួកគេទៅ បន្ទាប់ពីជីវិតផ្នែករូបកាយនីមួយៗត្រូវបានបញ្ចប់។ ប្រសិនបើលក្ខណៈសម្បត្តិផ្សេងៗ និងអាកប្បកិរិយានៅក្នុងពិភពមនុស្សរបស់ពួកគេ ស្របទៅតាមបទបញ្ជានៃស្ថានសួគ៌របស់ពិភពខាងវិញ្ញាណ នោះចាប់ពីចំណុចនេះតទៅ ពួកគេនឹងនៅទីនោះ។ ពួកគេនឹងលែងយកកំណើតសាជាថ្មីជាមនុស្ស ឬនឹងមានគ្រោះថ្នាក់ណាមួយដែលត្រូវបានដាក់ទោសចំពោះទង្វើអាក្រក់នៅលើផែនដីតទៅទៀតហើយ។ ពួកគេនឹងមិនត្រូវឆ្លងកាត់ដំណើរការម្តងទៀតនោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ដោយអាស្រ័យលើស្ថានភាពរបស់ពួកគេ នោះពួកគេនឹងទទួលយកតួនាទីនៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណ។ នេះគឺជាអ្វីដែលពុទ្ធបរិស័ទត្រូវបានចាត់ទុកជា «ការទទួលបានភាពជាព្រះពុទ្ធ»។ ការទទួលបានភាពជាព្រះពុទ្ធ មានន័យថា ជាការសម្រេចបានផ្លែផ្កាជាមន្ត្រីម្នាក់នៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណ ហើយបន្ទាប់ពីនោះមកពួកគេលែងយកកំណើតសាជាថ្មី ឬរងគ្រោះដោយសារការដាក់ទោសទៀតហើយ។ ជាងនេះទៅទៀត វាមានន័យថា ពួកគេលែងទទួលរងការឈឺចាប់ពីទុក្ខវេទនាក្នុងភាពជាមនុស្សបន្ទាប់ពីការយកកំណើតសាជាថ្មីតទៅទៀតហើយ។ ដូច្នេះ តើពួកគេនៅតែមានឱកាសយកកំណើតសាជាថ្មីជាសត្វឬទេ? (ទេ)។ នេះមានន័យថា ពួកគេនឹងនៅតែទទួលយកតួនាទីនៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណ ហើយនឹងលែងយកកំណើតសាជាថ្មីតទៅទៀតហើយ។ នេះគឺជាឧទាហរណ៍មួយនៃការទទួលបានផលផ្លែនៃភាពជាព្រះពុទ្ធនៅក្នុងសាសនាព្រះពុទ្ធ។ ដូចជាអស់អ្នកដែលមិនទទួលបានផលផ្លែដែរ នៅពេលដែលពួកគេត្រឡប់ទៅកាន់ពិភពខាងវិញ្ញាណ ពួកគេក្លាយជាកម្មវត្ថុនៃការត្រួតពិនិត្យ និងការបញ្ជាក់ពីមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ។ គឺជាមន្ត្រីដែលស្រាវជ្រាវថា នៅពេលដែលពួកគេនៅរស់ តើពួកគេមិនបានអនុវត្តការសន្សំបុណ្យផ្ទាល់ខ្លួនដោយឧស្សាហ៍ព្យាយាម ឬពួកគេយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការសូត្រធម៌ និងទន្ទេញឈ្មោះព្រះពុទ្ធ ដូចដែលបានដាក់ចេញដោយសាសនាព្រះពុទ្ធឬអត់។ ផ្ទុយទៅវិញ ពួកគេបានប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ជាច្រើន និងមានអាកប្បកិរិយាអាក្រក់ជាច្រើន។ ក្រោយមក នៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណ ការជំនុំជម្រះត្រូវបានធ្វើឡើងចំពោះអំពើអាក្រក់របស់ពួកគេ ហើយបន្ទាប់ពីនោះ ពួកគេប្រាកដជាត្រូវបានដាក់ទោស។ ក្នុងនេះ គឺពុំមានករណីលើកលែងនោះទេ។ ដោយហេតុនេះ តើពេលណាទើបមនុស្សបែបនោះអាចទទួលបានផលផ្លែ? នៅក្នុងជាតិដែលពួកគេប្រព្រឹត្តអំពើល្អ គឺបន្ទាប់ពីវិលត្រឡប់ទៅកាន់ពិភពខាងវិញ្ញាណវិញ ឃើញថាពួកគេមិនបានធ្វើអ្វីខុសមុនពេលដែលពួកគេស្លាប់នោះទេ។ ក្រោយមក ពួគេបន្តយកកំណើតសាជាថ្មី ដោយបន្តអនុវត្តការសូត្រធម៌ និងការទន្ទេញឈ្មោះព្រះពុទ្ធ រស់នៅជាមួយពន្លឺប្រឹមៗនៃចង្កៀងប្រេងកាត ជៀសវាងការសម្លាប់វត្ថុមានជីវិតនានា ឬទទួលទានសាច់នានា។ ពួកគេមិនចូលរួមក្នុងពិភពនៃមនុស្សទេ ដោយទុកបញ្ហារបស់លោកិយមួយឡែក និងមិនមានជម្លោះជាមួយអ្នកដទៃនោះទេ។ នៅក្នុងដំណើរការនេះ ប្រសិនបើពួកគេមិនបានប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ នោះបន្ទាប់ពីពួកគេត្រឡប់ទៅកាន់ពិភពខាងវិញ្ញាណវិញ ហើយគ្រប់សកម្មភាព និងអាកប្បកិរិយារបស់ពួកគេត្រូវបានត្រួតពិនិត្យ ពួកគេនឹងត្រូវបញ្ជូនម្តងទៀតទៅក្នុងពិភពនៃមនុស្ស គឺនៅក្នុងវដ្តដែលបន្តទៅទៀតចំនួនបី ទៅប្រាំពីរដង។ ប្រសិនបើនៅក្នុងអំឡុងពេលនេះ ពួកគេមិនបានប្រព្រឹត្តអំពើខុសឆ្គងនោះទេ នោះការទទួលបានភាពជាព្រះពុទ្ធរបស់ពួកគេនឹងមិនរងផលប៉ះពាល់នោះទេ ហើយក៏នឹងមិនពន្យារពេលនោះដែរ។ នេះគឺជាលក្ខណៈពិសេសមួយរបស់វដ្តនៃជីវិត និងសេចក្តីស្លាប់របស់មនុស្សនៃសេចក្តីជំនឿទាំងអស់៖ ពួកគេអាច «ទទួលបានផ្លែផ្កា» ហើយទទួលយកតួនាទីមួយនៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណ។ នេះគឺជាអ្វីដែលធ្វើឲ្យពួកគេខុសគ្នាពីអ្នកមិនជឿ។ ទីមួយ នៅពលដែលពួកគេរស់នៅ​លើផែនដីនៅឡើយ តើអស់អ្នកដែលអាចកាន់តួនាទីនៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណប្រព្រឹត្តយ៉ាងដូចម្តេច? ពួកគេត្រូវតែប្រាកដថា ពួកគេមិនប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ណាមួយឡើយ៖ ពួកគេមិនត្រូវសម្លាប់ ដុតបំផ្លាញ ចាប់រំលោភ ឬលួចប្លន់នោះទេ។ ប្រសិនបើពួកគេជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការក្លែងបន្លំ ការបោកបញ្ឆោទ ការលួច ការប្លន់ នោះពួកគេមិនអាចទទួលបានផលផ្លែឡើយ។ ម្យ៉ាងទៀត ប្រសិនបើពួកគេជាប់ពាក់ព័ន្ធ ឬមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងអំពើអាក្រក់ណាក៏ដោយ ពួកគេនឹងមិនអាចគេចផុតពីការដាក់ទោសដែលពិភពខាងវិញ្ញាណបានកំណត់ដល់ពួកគេនោះទេ។ ពិភពខាងវិញ្ញាណ ធ្វើការរៀបចំយ៉ាងសមស្របសម្រាប់ពុទ្ធបរិស័ទដែលទទួលបានភាពជាព្រះពុទ្ធ៖ ពួកគេអាចត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យគ្រប់គ្រងអស់អ្នកដែលជឿលើពុទ្ធសាសនា ហើយចំពោះព្រះនៅស្ថានលើរបស់គេ ពួកគេអាចទទួលបានអំណាចយុត្ថាធិការ។ ពួកគេក៏អាចត្រឹមតែទទួលបន្ទុកចំពោះអ្នកមិនជឿផងដែរ ឬពួកគេមានតួនាទីដែលមានកាតព្វកិច្ចតិចតួចប៉ុណ្ណោះ។ ការបែងចែកបែបនេះ កើតមានឡើងអាស្រ័យលើធម្មជាតិនានានៃព្រលឹងរបស់ពួកគេ។ នេះគឺជាឧទាហរណ៍មួយនៃពុទ្ធសាសនា។

ក្នុងចំណោមសាសនាទាំងប្រាំដែលយើងបាននិយាយ គ្រីស្ទសាសនា គឺជាសាសនាពិសេសបើប្រៀបធៀបនឹងសាសនាផ្សេងៗ។ តើអ្វីដែលធ្វើឲ្យគ្រីស្ទបរិស័ទមានលក្ខណៈពិសេសយ៉ាងនេះ? អ្នកទាំងនេះ គឺជាមនុស្សដែលជឿលើព្រះជាម្ចាស់ដ៏ពិត។ ធ្វើដូចម្តេចទើបមនុស្សដែលជឿលើព្រះជាម្ចាស់ពិត ត្រូវបានរួមបញ្ចូលនៅទីនេះ? ការនិយាយថា គ្រីស្ទសាសនាគឺជាប្រភេទមួយនៃសេចក្តីជំនឿ វាពិតជានឹងទាក់ទងតែលើសេចក្តីជំនឿប៉ុណ្ណោះ។ វាគ្រាន់តែជាប្រភេទនៃពិធី ប្រភេទនៃសាសនា និងជារឿងខុសគ្នាទាំងស្រុងពីសេចក្តីជំនឿរបស់ពួកអ្នកដែលដើរតាមព្រះជាម្ចាស់យ៉ាងពិតប្រាកដ។ មូលហេតុដែលខ្ញុំបញ្ចូលគ្រីស្ទសាសនាទៅក្នុងបញ្ជីនៃ «សាសនា» ធំៗទាំងប្រាំ គឺថា គ្រីស្ទសាសនាត្រូវទម្លាក់មកត្រឹមកម្រិតដូចគ្នានឹងសាសនាយូដា សាសនាព្រះពុទ្ធ និងសាសនាឥស្លាម។ មនុស្សភាគច្រើននៅទីនេះមិនជឿថាមានព្រះជាម្ចាស់នោះទេ ឬមិនជឿថាថាទ្រង់ត្រួតត្រាលើរបស់សព្វសារពើនោះទេ។ ពួកគេកាន់តែមិនជឿលើព្រះវត្ដមានរបស់ទ្រង់ទៅទៀត។ ផ្ទុយទៅវិញ​ពួកគេគ្រាន់តែប្រើប្រាស់ខគម្ពីរដើម្បីពិភាក្សាអំពីទេវវិទ្យា និងប្រើប្រាស់ទេវវិទ្យា ដើម្បីបង្រៀនមនុស្សឲ្យមានចិត្ដសប្បុរស អត់ទ្រាំនឹងការឈឺចាប់ និងធ្វើរឿងល្អប៉ុណ្ណោះ។ នេះគឺជាប្រភេទនៃសាសនាដែលគ្រីស្ទសាសនាបានក្លាយមក៖ វាត្រឹមតែផ្តោតទៅលើទ្រឹស្តីបែបទេវវិទ្យាប៉ុណ្ណោះ ដោយមិនមានទំនាក់ទំនងទាល់តែសោះទៅនឹងកិច្ចការនៃការគ្រប់គ្រង និងការសង្គ្រោះមនុស្សរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ វាបានក្លាយជាសាសនាមួយរបស់មនុស្សដែលដើរតាមព្រះជាម្ចាស់ ប៉ុន្តែគឺជាអ្នកដែលព្រះជាម្ចាស់មិនទទួលស្គាល់ពិតប្រាកដនោះទេ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ព្រះជាម្ចាស់ក៏មានគោលការណ៍នៅក្នុងវិធីសាស្ត្ររបស់ទ្រង់ចំពោះមនុស្សប្រភេទនេះផងដែរ។ ទ្រង់មិនដោះស្រាយដោយម្តងម្កាលជាមួយពួកគេដោយបំណងព្រះហឫទ័យ ដូចដែលទ្រង់បានធ្វើជាមួយអ្នកមិនជឿនោះទេ។ ទ្រង់ក៏ប្រព្រឹត្តចំពោះពួកគេដូចដែលទ្រង់ប្រព្រឹត្តចំពោះពុទ្ធបរិស័ទដែរ៖ ប្រសិនបើអំឡុងពេលមានជីវិតរស់នៅ គ្រីស្ទបរិស័ទម្នាក់អាចអនុវត្តការសន្សំបុណ្យដោយខ្លួនឯងបាន ដោយគោរពយ៉ាងតឹងរឹងចំពោះបទបញ្ញត្តិទាំងដប់ប្រការ ហើយមានអាកប្បកិរិយាដោយផ្អែកលើក្រឹត្យវិន័យ និងបញ្ញត្តិ ព្រមទាំងប្រកាន់ខ្ជាប់នូវក្រឹយ្យវិន័យ និងបទបញ្ញត្តិទាំងនេះពេញមួយជីវិត នោះពួកគេក៏ត្រូវតែចំណាយពេលវេលាដូចគ្នាដើម្បីឆ្លងកាត់វដ្តនៃជីវិត និងសេចក្តីជំនឿផងដែរ មុនពេលដែលពួកគេទទួលបានពិតប្រាកដនូវអ្វីដែលហៅថា «ការលើកឡើងទៅស្ថានលើ»។ បន្ទាប់ពីសម្រេចបានលើកឡើងទៅស្ថានលើមក ពួកគេនៅតែស្ថិតនៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណដដែល ជាកន្លែងដែលពួកគេទទួលយកតំណែង ហើយក្លាយជាមន្ត្រីម្នាក់។ ព្រមជាមួយគ្នានេះ ប្រសិនបើពួកគេប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់នៅលើផែនដី គឺប្រសិនបើពួកគេមានបាបច្រើនពេក ហើយប្រព្រឹត្តអំពើបាបច្រើនពេក នោះពួកគេនឹងត្រូវបានដាក់ទោស និងដាក់វិន័យជាមួយនឹងភាពធ្ងន់ធ្ងរនានាដោយជៀសមិនរួចនោះទេ។ នៅក្នុងពុទ្ធសាសនា ការទទួលបានផលផ្លែ មានន័យថា ជាការចូលទៅដល់ដែនដីបរិសុទ្ធនៃបរមសុខបំផុត ប៉ុន្តែនៅក្នុងគ្រីស្ទសាសនា តើគេហៅវាថាជាអ្វី? វាត្រូវបានហៅថា «ការចូលទៅក្នុងស្ថានសួគ៌» និងការដែលត្រូវបាន «លើកឡើងទៅស្ថានលើ»។ អស់អ្នកដែលពិតជាត្រូវបានលើកឡើងទៅស្ថានលើ ក៏ឆ្លងកាត់វដ្តនៃជីវិត និងសេចក្តីស្លាប់ចាប់ពីបី ដល់ប្រាំពីរដងផងដែរ គឺបន្ទាប់ពីពួកគេស្លាប់ ពួកគេមកក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណ ដូចដែលពួកគេបានដេកលង់លក់អ៊ីចឹង។ ប្រសិនបើពួកបំពេញតាមបទដ្ឋាន ពួកគេអាចនៅទីនោះដើម្បីទទួលយកតំណែង ហើយមិនដូចជាមនុស្សនៅលើផែនដីនោះទេ គឺពួកគេនឹងមិនយកកំណើតសាជាថ្មីនៅក្នុងរបៀបសាមញ្ញ ឬផ្អែកលើទំនៀមទម្លាប់នោះទេ។

នៅក្នុងចំណោមសាសនាទាំងអស់នេះ ទីបញ្ចប់ដែលពួកគេនិយាយ និងតស៊ូ គឺដូចទៅនឹងការទទួលបានផលផ្លែនៅក្នុងពុទ្ធសាសនាដែរ។ វាគ្រាន់តែថា «ផលផ្លែ» នេះ សម្រេចបានតាមមធ្យោបាយខុសៗគ្នាប៉ុណ្ណោះ។ ពួកគេទាំងអស់គឺជាបក្សាបក្សីដែលមានស្លាប។ សម្រាប់ចំនួនអ្នកគោរពសាសនានេះ ដែលអាចគោរពយ៉ាងតឹងរឹងតាមការប្រៀនប្រដៅបែបសាសនានៅក្នុងអាកប្បកិរិយារបស់ពួកគេ គឺព្រះជាម្ចាស់ប្រទានទីដៅដ៏សមរម្យ ទីកន្លែងដ៏សមរម្យ និងដោះស្រាយជាមួយពួកគេយ៉ាងសមរម្យ។ ទាំងអស់នេះមានលក្ខណៈសមហេតុផល ប៉ុន្តែវាមិនដូចអ្វីដែលមនុស្សស្រមៃគិតនោះទេ ពិតទេ? ពេលនេះ ដោយបានឮអំពីអ្វីដែលកើតឡើងចំពោះមនុស្សនៅក្នុងគ្រីស្ទសាសនា តើអ្នករាល់គ្នាមានអារម្មណ៍បែបណា? តើអ្នកមានអារម្មណ៍ថា ស្ថានភាពរបស់ពួកគេ មិនយុត្តិធម៌ទេមែនទេ? តើអ្នកអាណិតពួកគេទេ? (អាណិតតិចៗដែរ)។ ពួកគេគ្មានធ្វើអ្វីក្រៅពី ស្តីបន្ទោសខ្លួនឯងនោះទេ។ ហេតុអ្វីបានជាខ្ញុំនិយាយបែបនេះ? កិច្ចការរបស់ព្រះជាម្ចាស់គឺពិតប្រាកដណាស់។ ទ្រង់មានព្រះជន្មគង់នៅ និងជាក់ស្ដែង ហើយកិច្ចការរបស់ទ្រង់ គឺមានគោលដៅទៅលើមនុស្សជាតិទាំងអស់ និងបុគ្គលម្នាក់ៗ។ ចុះហេតុអ្វីបានជាពួកគេមិនទទួលយកការពិតនេះ? ហេតុអ្វីបានជាពួកគេក្រហល់ក្រហាយជាខ្លាំងក្នុងការទាស់ទទឹង និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញព្រះជាម្ចាស់? ពួកគេគួរតែពិចារណាខ្លួនឯងថា ខ្លួនមានសំណាងដែលថែមទាំងតែទទួលបានលទ្ធផលប្រភេទនេះ ដូច្នេះ ហេតុអ្វីបានជាអ្នករាល់គ្នាមានអារម្មណ៍អាណិតពួកគេទៅវិញ? ភាវៈរបស់ពួកគេដែលត្រូវបានដោះស្រាយតាមវិធីនេះ បង្ហាញពីការអត់ធ្មត់យ៉ាងខ្លាំង។ បើនិយាយពីកម្រិតដែលពួកគេទាស់ទទឹងនឹងព្រះជាម្ចាស់ ពួកគេគួរតែត្រូវបានបំផ្លាញ ប៉ុន្តែព្រះជាម្ចាស់មិនធ្វើបែបនេះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ទ្រង់គ្រាន់តែដោះស្រាយជាមួយគ្រីស្ទសាសនា ដូចទៅនឹងសាសនាធម្មតាណាមួយអ៊ីចឹងដែរ។ ដូច្នេះ តើមានតម្រូវការណាមួយដើម្បីពិភាក្សាឲ្យជ្រៅលម្អិតអំពីសាសនាដទៃឬទេ? ធម៌ប្រៀនប្រដៅរបស់សាសនាទាំងអស់នេះ គឺដើម្បីឲ្យមនុស្សទ្រាំទ្រនូវការលំបាកឲ្យបានច្រើនជាងមុន មិនធ្វើអំពើអាក្រក់ ប្រព្រឹត្តអំពើល្អ មិនប្រទេចផ្តាសាដាក់អ្នកដទៃ មិនថ្កោលទោសអ្នកដទៃ នៅឲ្យឆ្ងាយពីជម្លោះ និងជាមនុស្សល្អ។ ការបង្រៀនរបស់សាសនាជាច្រើន គឺបែបនេះ។ ដូច្នេះហើយ ប្រសិនបើមនុស្សដែលមានសេចក្តីជំនឿទាំងនេះ គឺអ្នកគោរពសាសនា និងនិកាយផ្សេងៗទាំងនេះ អាចគោរពយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់តាមការប្រៀនប្រដៅខាងសាសនារបស់ពួកគេ នោះពួកគេនឹងមិនប្រព្រឹត្តកំហុសធ្ងន់ធ្ងរ ឬប្រព្រឹត្តអំពើបាបធ្ងន់ធ្ងរ អំឡុងពេលដែលពួកគេនៅលើផែនដីនោះទេ ហើយបន្ទាប់ពីពួកគេយកកំណើតសាជាថ្មីចាប់ពីបី ដល់ប្រាំពីរដង។ មនុស្សទាំងអស់នេះ ដែលជាអ្នកអាចគោរពយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់តាមការប្រៀនប្រដៅខាងសាសនា ភាគច្រើននឹងនៅតែទទួលតំណែងនៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណ។ តើមនុស្សបែបនេះមានច្រើនទេ? (ទេ គ្មានទេ)។ តើចម្លើយរបស់អ្នកសំអាងលើអ្វី? វាមិនមែនងាយស្រួលនោះទេ ក្នុងការប្រព្រឹត្ដល្អ និងគោរពតាមវិន័យ និងច្បាប់សាសនា។ ពុទ្ធសាសនា មិនអនុញ្ញាតឲ្យមនុស្សទទួលទានសាច់ទេ តើអ្នកអាចធ្វើបែបនោះបានទេ? ប្រសិនបើអ្នកត្រូវតែស្លៀកពាក់ស្បងពណ៌ប្រផេះ ហើយត្រូវតែសូត្រធម៌ និងទន្ទេញឈ្មោះរបស់ព្រះពុទ្ធនៅក្នុងវិហាររបស់ពុទ្ធបរិស័ទពេញមួយថ្ងៃ តើអ្នកអាចធ្វើបែបនោះបានទេ? វាមិនមែនជារឿងងាយស្រួលនោះទេ។ គ្រីស្ទសាសនាមានបទបញ្ញត្តិដប់ប្រការ បទបញ្ជា និងបញ្ញត្តិ នានា។ តើទាំងអស់នេះងាយនឹងយកមកគោរពតាមឬទេ? ពួកវាមិនងាយទេ។ ចូរយើងយកការមិនប្រទេចផ្តាសាអ្នកដទៃ ធ្វើជាឧទាហរណ៍៖ មនុស្សពិតជាមិនអាចគោរពតាមក្រឹត្យវិន័យនេះទេ។ ដោយមិនអាចបញ្ឈប់ខ្លួនឯង ពួកគេប្រទេចផ្តាសា ហើយបន្ទាប់ពីប្រទេចផ្តាសា ពួកគេមិនអាចលេបពាក្យសម្តីរបស់ពួកគេត្រឡប់មកវិញបានទេ ដូច្នេះតើពួកគេធ្វើអ្វី? នៅពេលយប់ ពួកគេសារភាពអំពើបាបរបស់ពួកគេ។ ពេលខ្លះ បន្ទាប់ពីពួកគេប្រទេចផ្តាសាដាក់អ្នកដទៃ ពួកគេនៅតែមានការស្អប់នៅក្នុងចិត្តរបស់ពួកគេ ហើយពួកគេថែមទាំងទៅកាន់តែវែងឆ្ងាយ ដោយកំណត់ពេលវេលាមួយដើម្បីបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់មនុស្សទាំងនោះថែមទៀតផង។ សរុបមក សម្រាប់អស់អ្នកដែលរស់នៅក្នុងគោលការណ៍ដែលស្លាប់នេះ វាមិនមែនងាយស្រួលក្នុងការជៀសផុតពីការប្រព្រឹត្តអំពើបាប ឬប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់នោះទេ។ ដូច្នេះហើយ នៅក្នុងសាសនានីមួយៗ មានតែមនុស្សមួយក្តាប់តូចប៉ុណ្ណោះដែលពិតជាអាចទទួលបានផលផ្លែ។ អ្នកសន្និដ្ឋានថា ដោយសារតែមានមនុស្សច្រើនណាស់គោរពសាសនាទាំងនេះ នោះមនុស្សភាគច្រើនដែរដែលអាចនៅតែទទួលបានតួនាទីនៅក្នុងពិភពខាងសាសនា។ ទោះបីជាយ៉ាណាក៏ដោយ មិនមានច្រើនបែបនោះទេ គឺមានតិចតួចប៉ុណ្ណោះដែលពិតជាអាចទទួលបានលទ្ធផលបែបនេះ។ វាជារឿងទូទៅសម្រាប់វដ្តនៃជីវិត និងសេចក្តីស្លាប់របស់មនុស្សដែលមានសេចក្តីជំនឿ។ អ្វីដែលធ្វើឲ្យពួកគេខុសពីអ្នកដទៃគឺថា ពួកគេអាចទទួលបានផលផ្លែ ហើយនេះគឺជាអ្វីដែលធ្វើឲ្យពួកគេខុសពីអ្នកមិនជឿ។

(«ព្រះជាម្ចាស់ផ្ទាល់ព្រះអង្គ ជាព្រះតែមួយអង្គគត់ X» នៃសៀវភៅ «ព្រះបន្ទូល» ភាគ២៖ អំពីការស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់)