យើងទើបតែបានពិភាក្សាគ្នាអំពីវដ្តនៃការកើត និងការស្លាប់របស់មនុស្សនៅក្នុងប្រភេទទីមួយ គឺអ្នកមិនជឿ។ ពេលនេះ យើងនាំគ្នាពិភាក្សាអំពីប្រភេទទីពីរម្ដង នោះគឺមនុស្សមានជំនឿ។ «វដ្តនៃការកើត និងការស្លាប់របស់មនុស្សមានជំនឿ» គឺជាប្រធានបទដ៏មានសារៈសំខាន់មួយទៀត ហើយអ្នករាល់គ្នាចាំបាច់ត្រូវមានការយល់ដឹងអំពីប្រធានបទនេះ។ ដំបូង យើងនាំគ្នានិយាយអំពីប្រភេទនៃជំនឿផ្សេងៗ ពោលគឺ «ជំនឿ» ដែល «មនុស្សមានជំនឿ» សំដៅលើ៖ សាសនាធំៗទាំងប្រាំ ដូចជា សាសនាយូដា សាសនាគ្រីស្ទ សាសនាកាតូលិក សាសនាឥស្លាម និងសាសនាព្រះពុទ្ធ។ ក្រៅពីអ្នកមិនជឿ មនុស្សដែលជឿលើសាសនាទាំងប្រាំនេះ គ្របដណ្ដប់លើចំនួនប្រជាជនពិភពលោកមួយផ្នែកធំ។ នៅក្នុងចំណោមសាសនាទាំងប្រាំនេះ អ្នកដែលមានការងារចេញពីជំនឿរបស់ពួកគេ គឺមានតិចតួចទេ ប៉ុន្តែសាសនាទាំងនេះមានអ្នកជឿជាច្រើន។ ពួកគេនឹងទៅកន្លែងខុសៗគ្នា នៅពេលដែលពួកគេស្លាប់ទៅ។ តើ «ខុសគ្នា» ពីអ្នកណា? គឺខុសគ្នាពីអ្នកមិនជឿ ដែលជាមនុស្សគ្មានជំនឿសាសនា ដែលយើងទើបតែបាននិយាយគ្នារួច។ បន្ទាប់ពីពួកគេស្លាប់ទៅ អ្នកមានជំនឿលើសាសនាទាំងប្រាំនេះ ទៅកន្លែងផ្សេងទៀត ជាកន្លែងខុសគ្នាពីកន្លែងរបស់អ្នកមិនជឿ។ ទោះយ៉ាងណា ក៏វានៅតែស្ថិតក្នុងដំណើរការដូចគ្នាដដែល។ ដូច្នេះហើយ ពិភពខាងវិញ្ញាណនឹងជំនុំជម្រះពួកគេដោយផ្អែកលើទង្វើគ្រប់យ៉ាងដែលពួកគេបានធ្វើមុនពេលពួកគេស្លាប់ បន្ទាប់ពីនោះមក ពួកគេនឹងត្រូវរៀបចំទៅតាមនោះឯង។ ប៉ុន្តែ ហេតុអ្វីបានជាមនុស្សទាំងនេះត្រូវបញ្ជូនទៅកាន់កន្លែងផ្សេងដើម្បីទទួលបានការរៀបចំ? រឿងនេះគឺមានមូលហេតុសំខាន់មួយ។ តើជាអ្វីទៅ? ខ្ញុំនឹងពន្យល់សេចក្ដីនេះទៅកាន់អ្នករាល់គ្នា ដោយលើកជាឧទាហរណ៍មួយមកបញ្ជាក់។ ក៏ប៉ុន្តែ មុនពេលដែលខ្ញុំពន្យល់ អ្នករាល់គ្នាប្រហែលជាអាចគិតក្នុងចិត្តថា៖ «គឺអាចដោយសារតែពួកគេមានជំនឿតិចតួចលើព្រះជាម្ចាស់! ពួកគេមិនមែនមិនជឿសោះនោះទេ»។ ក៏ប៉ុន្តែ នេះមិនមែនជាមូលហេតុពិតនោះទេ។ មានមូលហេតុដ៏សំខាន់មួយដែលពួកគេត្រូវបានដាក់ឱ្យនៅដាច់ដោយឡែកពីអ្នកដទៃ។

យើងលើកឧទាហរណ៍ពីសាសនាព្រះពុទ្ធមកនិយាយទៅចុះ។ ខ្ញុំនឹងប្រាប់ការពិតមួយដល់អ្នករាល់គ្នា។ ទីមួយ ពុទ្ធបរិស័ទ គឺជាមនុស្សម្នាក់ដែលបានផ្លាស់ប្តូរទៅជឿលើសាសនាព្រះពុទ្ធ ហើយគេគឺជាបុគ្គលម្នាក់ដែលដឹងថាខ្លួនជឿលើអ្វី។ នៅពេលពុទ្ធបរិស័ទនោះកោរសក់ធ្វើជាព្រះសង្ឃ ឬដូនជី នោះមានន័យថា គេបានញែកខ្លួនពីពិភពលោកិយ ដោយចាកចេញពីសំឡេងរំខាននៃពិភពមនុស្សហើយ។ រាល់ថ្ងៃ ពួកគេសូត្រធម៌ ថ្វាយបង្គំព្រះពុទ្ធ ឆាន់អាហារបួស រស់នៅក្នុងជីវិតជាបព្វជិត និងរស់នៅតែជាមួយនឹងពន្លឺចង្កៀងប្រេងកាតភ្លឺប្លុងៗប៉ុណ្ណោះ។ ពួកគេចំណាយពេលពេញមួយជីវិតដោយបែបនេះ។ នៅពេលជីវិតខាងរូបកាយរបស់ពុទ្ធបរិស័ទបញ្ចប់ ពួកគេនឹងគិតពីបុណ្យបាបនៃជីវិតរបស់ពួកគេ ប៉ុន្តែនៅក្នុងចិត្តពួកគេ ពួកគេមិនដឹងថាពួកគេត្រូវទៅកន្លែងណានោះទេបន្ទាប់ពីពួកគេស្លាប់ទៅ មិនដឹងថាត្រូវជួបមនុស្សណាខ្លះ ឬពួកគេនឹងទទួលផលបែបណានោះទេ៖ នៅក្នុងចិត្តពួកគេ នឹងគ្មានការយល់ដឹងច្បាស់លាស់អំពីរបស់រឿងឡើយ។ ពួកគេមិនបានធ្វើអ្វីក្រៅតែពីប្រណិប័តន៍ជំនឿទាំងងងឹតងងល់ពេញមួយជីវិតរបស់ពួកគេនោះទេ ដែលក្រោយមក ពួកគេនឹងត្រូវចាកចេញពីពិភពមនុស្សជាមួយនឹងបំណង និងឧត្តមគតិល្ងឹតល្ងង់របស់ពួកគេ។ នេះគឺជាទីបញ្ចប់នៃជីវិតខាងរូបកាយរបស់ពុទ្ធបរិស័ទ នៅពេលដែលពួកគេចាកចេញពីពិភពរបស់សត្វលោក។ បន្ទាប់មក ពួកគេត្រឡប់ទៅកាន់ទីកន្លែងដើមរបស់ពួកគេវិញនៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណ។ មិនថាមនុស្សនេះយកកំណើតសាជាថ្មី ត្រឡប់មកផែនដីវិញ និងបន្តសន្សំសេចក្ដីល្អផ្ទាល់ខ្លួនទៀតឬអត់នោះ គឺអាស្រ័យលើឥរិយាបថ និងការប្រណិប័តន៍របស់ពួកគេមុនពេលដែលពួកគេស្លាប់។ ប្រសិនបើពួកគេមិនបានធ្វើអ្វីខុសអំឡុងពេលជីវិតរស់នៅរបស់ពួកគេទេ នោះពួកគេនឹងចាប់កំណើតជាថ្មីវិញបានលឿន ហើយត្រូវបញ្ជូនត្រឡប់មកផែនដីម្តងទៀត ដែលនៅទីនេះ គេនឹងបួសជាព្រះសង្ឃ ឬដូនជីម្តងទៀត។ មានន័យថា ពួកគេអនុវត្តការសន្សំសេចក្ដីល្អផ្ទាល់ខ្លួនអំឡុងពេលនៃជីវិតខាងរូបកាយរបស់ពួកគេ ឱ្យស្របទៅនឹងការដែលពួកគេបានអនុវត្តការសន្សំសេចក្ដីល្អកាលពីលើកទីមួយដែរ ហើយបន្ទាប់ពីជីវិតខាងរូបកាយរបស់ពួកគេផុតរលត់ទៅ ពួកគេត្រឡប់ទៅកាន់ពិភពខាងវិញ្ញាណវិញ ជាកន្លែងដែលពួកគេត្រូវទទួលការត្រួតពិនិត្យម្ដងទៀត។ បន្ទាប់ពីនោះ ប្រសិនបើរកមិនឃើញមានបញ្ហាអ្វីទេ ពួកគេអាចវិលត្រឡប់ទៅកាន់ពិភពមនុស្សម្តងទៀត ហើយជឿលើសាសនាព្រះពុទ្ធម្តងទៀត ហើយក៏បន្តការប្រតិបត្តរបស់ពួកគេទៀតដែរ។ បន្ទាប់ពីយកកំណើតជាថ្មីបានបីទៅប្រាំពីរជាតិហើយ ពួកគេនឹងត្រឡប់ទៅកាន់ពិភពខាងវិញ្ញាណម្តងទៀត ជាកន្លែងដែលពួកគេត្រូវទៅបន្ទាប់ពីជីវិតខាងរូបកាយក្នុងជាតិនីមួយៗបានបញ្ចប់។ ប្រសិនបើលក្ខណៈសម្បត្តិ និងឥរិយាបថរបស់ពួកគេនៅក្នុងពិភពមនុស្ស ស្របទៅតាមបទបញ្ជាស្ថានសួគ៌នៃពិភពខាងវិញ្ញាណ ដូច្នេះ ចាប់ពីចំណុចនោះតទៅ ពួកគេនឹងត្រូវស្ថិតនៅទីនោះ។ ពួកគេនឹងលែងកើតជាមនុស្សទៀតហើយ ហើយពួកគេក៏នឹងលែងមានហានិភ័យដែលត្រូវទទួលទោសចំពោះទង្វើអាក្រក់នៅលើផែនដីតទៅទៀតដែរ។ ពួកគេនឹងលែងឆ្លងកាត់ដំណើរការនេះទៀតហើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ ពួកគេនឹងទទួលយកតួនាទីនៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណ ផ្អែកលើស្ថានភាពរបស់ពួកគេ។ ពុទ្ធបរិស័ទចាត់ទុកចំណុចនេះថាជា «ការសម្រេចសម្មាសម្ពោធិញាណ»។ ការសម្រេចសម្មាសម្ពោធិញាណ មានន័យថា ជាការសម្រេចជាមន្ត្រីម្នាក់នៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណ ហើយបន្ទាប់ពីនោះមក ពួកគេលែងចាក់កំណើតសាជាថ្មី ឬត្រូវរងការដាក់ទោសទៀតហើយ។ ជាងនេះទៅទៀត មានន័យថា បន្ទាប់ពីការយកកំណើតសាជាថ្មី ពួកគេលែងទទួលរងទុក្ខវេទនាក្នុងភាពជាមនុស្សទៀតហើយ។ ដូច្នេះ តើពួកគេនៅតែអាចមានឱកាសចាប់កំណើតជាសត្វទៀតដែរឬទេ? (អត់ទេ។) នេះមានន័យថា ពួកគេនឹងនៅកាន់តួនាទីនៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណដដែល ហើយនឹងលែងយកកំណើតជាថ្មីតទៅទៀតហើយ។ នេះគឺជាឧទាហរណ៍មួយនៃការសម្រេចសម្មាសម្ពោធិញាណនៅក្នុងពុទ្ធសាសនា។ ចំពោះអ្នកដែលមិនបានសម្រេចមគ្គផលវិញ នៅពេលដែលពួកគេត្រឡប់ទៅកាន់ពិភពខាងវិញ្ញាណ ពួកគេនឹងត្រូវទទួលការត្រួតពិនិត្យ និងការបញ្ជាក់ពីមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ បើរកឃើញថា នៅពេលដែលពួកគេនៅរស់នៅឡើយ ពួកគេមិនបានអនុវត្តការសន្សំបុណ្យកុសល្យផ្ទាល់ខ្លួនដោយក្ដីឧស្សាហ៍ព្យាយាម ឬមិនយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការសូត្រធម៌ ថ្វាយបង្គំព្រះពុទ្ធ ដូចដែលបានបញ្ញត្តិទុកក្នុងសាសនាព្រះពុទ្ធ តែបែរជាប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ច្រើន និងមានអាកប្បកិរិយាមិនល្អ ដូច្នេះ នៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណ នឹងមានការជំនុំជម្រះចំពោះអំពើអាក្រក់របស់ពួកគេ ហើយបន្ទាប់ពីនោះមក ពួកគេប្រាកដជាត្រូវទទួលទោសមិនខាន។ ចំពោះចំណុចនេះ គឺពុំមានករណីលើកលែងនោះទេ។ តាមលក្ខណៈនេះ តើពេលណាទើបមនុស្សបែបនេះអាចសម្រេចមគ្គផលបាន? គឺនៅក្នុងជាតិដែលពួកគេមិនបានប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ ហើយបន្ទាប់ពីត្រឡប់ទៅកាន់ពិភពខាងវិញ្ញាណវិញ ត្រូវគេមើលឃើញថា ពួកគេមិនបានធ្វើអ្វីខុសមុនពេលដែលពួកគេស្លាប់។ ក្រោយមក ពួកគេបន្តយកកំណើតសាជាថ្មីទៀត ដោយបន្តសូត្រធម៌ ថ្វាយបង្គំព្រះពុទ្ធ រស់នៅក្នុងពន្លឺចង្កៀងប្រេងកាតភ្លឺប្លុងៗ វៀរចាកការសម្លាប់សត្វ ឬទទួលទានសាច់។ ពួកគេមិនចូលរួមក្នុងពិភពមនុស្ស ដោយទុកបញ្ហាលោកិយមួយឡែក ហើយមិនបង្កជម្លោះជាមួយអ្នកដទៃ។ នៅក្នុងដំណើរនេះ ប្រសិនបើពួកគេមិនបានប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ទេ នោះក្រោយពីពួកគេត្រឡប់ទៅកាន់ពិភពខាងវិញ្ញាណវិញ ហើយបន្ទាប់ពីបានត្រួតពិនិត្យគ្រប់ទាំងទង្វើ និងអាកប្បកិរិយារបស់ពួកហើយ នោះពួកគេនឹងត្រូវបញ្ជូនមកកើតក្នុងពិភពមនុស្សម្ដងទៀត នៅក្នុងវដ្តមួយដែលបន្តកើតស្លាប់ចំនួនបីទៅប្រាំពីរជាតិទៀត។ ប្រសិនបើនៅក្នុងអំឡុងពេលនោះ ពួកគេមិនបានប្រព្រឹត្តអំពើខុសឆ្គងអ្វីទេ នោះការសម្រេចសម្មាសម្ពោធិញាណរបស់ពួកគេ នឹងអាចកើតមាន ហើយក៏គ្មានការពន្យារពេលដែរ។ នេះគឺជាលក្ខណៈពិសេសនៃវដ្តនៃការកើត និងការស្លាប់របស់មនុស្សដែលមានជំនឿទាំងអស់៖ ពួកគេអាច «សម្រេចមគ្គផល» និងទទួលយកតួនាទីមួយនៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណ។ នេះគឺជាភាពខុសគ្នារវាងពួកគេនិងអ្នកមិនជឿ។ ដំបូង នៅពលដែលពួកគេរស់នៅលើផែនដីនៅឡើយ តើអ្នកដែលអាចកាន់តួនាទីនៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណប្រព្រឹត្តយ៉ាងដូចម្តេច? ពួកគេត្រូវតែប្រាកដថា ពួកគេមិនប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ណាមួយឡើយ៖ ពួកគេមិនត្រូវសម្លាប់មនុស្ស ដុតផ្ទះ ចាប់រំលោភ ឬលួចប្លន់ទេ។ ប្រសិនបើពួកគេពាក់ព័ន្ធនឹងការក្លែងបន្លំ ការបោកបញ្ឆោទ ការលួច ការប្លន់ នោះពួកគេមិនអាចសម្រេចមគ្គផលឡើយ។ ម្យ៉ាងទៀត ប្រសិនបើពួកគេជាប់ពាក់ព័ន្ធ ឬមានទំនាក់ទំនងនឹងអំពើអាក្រក់ណាក៏ដោយ ពួកគេនឹងមិនអាចគេចផុតពីការដាក់ទោសដែលពិភពខាងវិញ្ញាណបានកំណត់សម្រាប់ពួកគេឡើយ។ ពិភពខាងវិញ្ញាណ ធ្វើការរៀបចំយ៉ាងសមស្របសម្រាប់ពុទ្ធបរិស័ទដែលសម្រេចសម្មាសម្ពោធិញាណ៖ ពួកគេអាចទទួលបានការចាត់តាំងឱ្យគ្រប់គ្រងអ្នកជឿលើពុទ្ធសាសនា និងអ្នកជឿលើទេវតានៅលើមេឃ ពួកគេអាចទទួលបានអំណាចគ្រប់គ្រងជាដើម។ ពួកគេក៏អាចទទួលបន្ទុកមើលខុសត្រូវត្រឹមអ្នកមិនជឿ ឬមានតួនាទីដែលមានកាតព្វកិច្ចតិចតួចប៉ុណ្ណោះ។ ការបែងចែកបែបនេះ ធ្វើឡើងអាស្រ័យលើធម្មជាតិនៃព្រលឹងរបស់ពួកគេ។ នេះគឺជាឧទាហរណ៍មួយអំពីពុទ្ធសាសនា។

ក្នុងចំណោមសាសនាទាំងប្រាំដែលយើងបាននិយាយ គ្រីស្ទសាសនា គឺជាសាសនាពិសេសជាងគេ បើប្រៀបធៀបនឹងសាសនាដទៃ។ តើអ្វីដែលធ្វើឱ្យគ្រីស្ទបរិស័ទពិសេសខ្លាំងបែបនេះ? អ្នកទាំងនេះ គឺជាមនុស្សដែលជឿលើព្រះដ៏ពិត។ តើអ្នកដែលជឿលើព្រះដ៏ពិត ត្រូវបានចាត់ថ្នាក់នៅទីនេះយ៉ាងដូចម្ដេចកើតទៅ? ការដែលនិយាយថា គ្រីស្ទសាសនាគឺជាប្រភេទជំនឿមួយបែប មិនចាំបាច់ឆ្ងល់ទេ គឺយើងនិយាយត្រឹមតែជំនឿប៉ុណ្ណោះ។ យើងនិយាយត្រឹមប្រភេទនៃពិធីសាសនា ប្រភេទនៃសាសនាប៉ុណ្ណោះ និងជាប្រភេទជំនឿខុសគ្នាទាំងស្រុងពីជំនឿរបស់អ្នកដែលដើរតាមព្រះជាម្ចាស់ដោយពិតប្រាកដ។ មូលហេតុដែលខ្ញុំបញ្ចូលគ្រីស្ទសាសនាទៅក្នុងបញ្ជីនៃសាសនាធំៗទាំងប្រាំ គឺដោយសារតែគ្រីស្ទសាសនាត្រូវទម្លាក់មកត្រឹមកម្រិតដូចគ្នានឹងសាសនាយូដា សាសនាព្រះពុទ្ធ និងសាសនាឥស្លាមដែរ។ មនុស្សភាគច្រើននៅក្រុមនេះ មិនជឿថាមានព្រះជាម្ចាស់នោះទេ ឬមិនជឿថាទ្រង់ត្រួតត្រាលើរបស់សព្វសារពើដែរ។ ពួកគេកាន់តែមិនជឿលើវត្ដមានរបស់ទ្រង់ទៅទៀត។ ផ្ទុយទៅវិញ ពួកគេគ្រាន់តែប្រើប្រាស់បទគម្ពីរដើម្បីពិភាក្សាអំពីទេវសាស្រ្ត និងប្រើប្រាស់ទេវសាស្រ្តដើម្បីបង្រៀនមនុស្សឱ្យមានចិត្ដសប្បុរស ចេះអត់ទ្រាំនឹងការឈឺចាប់ និងចេះធ្វើអំពើល្អប៉ុណ្ណោះ។ សាសនាគ្រីស្ទ បានក្លាយជាសាសនាប្រភេទនេះទៅហើយ៖ សាសនានេះត្រឹមតែផ្តោតទៅលើទ្រឹស្តីបែបទេវសាស្រ្តប៉ុណ្ណោះ ដោយមិនមានទំនាក់ទំនងទៅនឹងកិច្ចការនៃការគ្រប់គ្រង និងការសង្គ្រោះមនុស្សរបស់ព្រះជាម្ចាស់ទាល់តែសោះ។ សាសនានេះបានក្លាយជាសាសនារបស់មនុស្សដែលដើរតាមព្រះជាម្ចាស់ ប៉ុន្តែជាអ្នកដែលព្រះជាម្ចាស់មិនទទួលស្គាល់ដោយពិតប្រាកដនោះទេ។ ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី ព្រះជាម្ចាស់ក៏មានគោលការណ៍នៅក្នុងវិធីសាស្ត្ររបស់ទ្រង់ចំពោះមនុស្សប្រភេទនេះផងដែរ។ ទ្រង់មិនចាត់ការឬដោះស្រាយជាមួយពួកគេធម្មតាៗតាមបំណងព្រះហឫទ័យទ្រង់ ដូចដែលទ្រង់បានធ្វើដាក់អ្នកមិនជឿនោះទេ។ ទ្រង់ប្រព្រឹត្តដាក់ពួកគេដូចដែលទ្រង់ប្រព្រឹត្តដាក់ពួកពុទ្ធបរិស័ទដែរ៖ ប្រសិនបើអំឡុងពេលមានជីវិត គ្រីស្ទបរិស័ទណាម្នាក់អាចអនុវត្តការលត់ដំខ្លួន ដោយគោរពយ៉ាងតឹងរឹងតាមបទបញ្ញត្តិទាំងដប់ប្រការ ហើយធ្វើខ្លួនឱ្យមានករិយាស្របតាមក្រឹត្យវិន័យ និងបញ្ញត្តិ ព្រមទាំងប្រកាន់ខ្ជាប់នូវក្រឹត្យវិន័យ និងបទបញ្ញត្តិទាំងនេះពេញមួយជីវិត នោះពួកគេក៏ត្រូវចំណាយពេលដើម្បីឆ្លងកាត់វដ្តនៃការកើត និងការស្លាប់ដូចគ្នាផងដែរ មុនពេលដែលពួកគេអាចសម្រេច «ការលើកឡើងទៅក្នុងពពក» បាន។ បន្ទាប់ពីសម្រេចបានការលើកឡើងទៅក្នុងពពកនេះហើយ ពួកគេនៅតែស្ថិតនៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណដដែល ដែលនៅទីនោះ ពួកគេទទួលយកតំណែង ហើយក្លាយជាមន្ត្រីម្នាក់។ ដូចគ្នាដែរ ប្រសិនបើពួកគេប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់នៅលើផែនដី (ប្រសិនបើពួកគេមានបាបច្រើនពេក និងប្រព្រឹត្តអំពើបាបច្រើនពេក) នោះពួកគេនឹងជៀសមិនផុតពីការដាក់ទោស និងការប្រៀនប្រដៅក្នុងកម្រិតធ្ងន់ធ្ងរផ្សេងៗគ្នានោះទេ។ នៅក្នុងពុទ្ធសាសនា ការសម្រេចមគ្គផល មានន័យថា ជាការចូលទៅដល់ដែនដីបរិសុទ្ធជាទីបរមសុខ ប៉ុន្តែនៅក្នុងគ្រីស្ទសាសនាវិញ តើគេហៅទីនោះយ៉ាងដូចម្ដេច? គេហៅថា «ការចូលទៅស្ថានសួគ៌» និង «ការត្រូវបានលើកឡើងទៅក្នុងពពក»។ អស់អ្នកដែលត្រូវបានលើកឡើងទៅក្នុងពពកពិតប្រាកដ ក៏ត្រូវឆ្លងកាត់វដ្តនៃការកើត និងការស្លាប់ចាប់ពីបីដល់ប្រាំពីរដងផងដែរ បន្ទាប់ពីនោះមក ពេលពួកគេស្លាប់ ពួកគេនឹងមកពិភពខាងវិញ្ញាណ ប្រៀបដូចជាពួកគេបានដេកលង់លក់ដូច្នោះដែរ។ ប្រសិនបើពួកបំពេញតាមបទដ្ឋានបានត្រឹមត្រូវ ពួកគេអាចនៅទីនោះដើម្បីទទួលយកតំណែងណាមួយ ហើយខុសពីមនុស្សនៅលើផែនដីនេះ ពួកគេនឹងមិនយកកំណើតសាជាថ្មីជាធម្មតា ឬផ្អែកលើទម្លាប់នោះទេ។

នៅក្នុងចំណោមសាសនាទាំងអស់នេះ ទីបញ្ចប់ដែលពួកគេនិយាយ និងទីបញ្ចប់ដែលពួកគេខំប្រឹងតាមរក គឺដូចទៅនឹងការសម្រេចមគ្គផលនៅក្នុងពុទ្ធសាសនាដែរ។ គ្រាន់តែថា «មគ្គផល» នេះ សម្រេចបានតាមមធ្យោបាយខុសៗគ្នាប៉ុណ្ណោះ។ ពួកគេទាំងអស់នេះ គឺជាបក្សាបក្សីដែលមានស្លាប។ ចំពោះចំនួនអ្នកគោរពជឿលើសាសនាទាំងនេះ ដែលអាចមានឥរិយាបថគោរពប្រណិប័តន៍យ៉ាងតឹងរឹងទៅតាមគោលគំនិតសាសនា នោះព្រះជាម្ចាស់នឹងប្រទានទិសដៅ និងទីកន្លែងសមរម្យមួយសម្រាប់ទៅ និងដោះស្រាយជាមួយពួកគេតាមការគួរ។ ទាំងអស់នេះ គឺសមហេតុផល ប៉ុន្តែវាមិនដូចអ្វីដែលមនុស្សនឹកស្រមៃនោះទេ។ ពេលនេះ បន្ទាប់ពីបានឮពីអ្វីដែលកើតឡើងចំពោះមនុស្សនៅក្នុងគ្រីស្ទសាសនាហើយ តើអ្នករាល់គ្នាមានអារម្មណ៍បែបណា? តើអ្នកមានអារម្មណ៍ថា ស្ថានភាពរបស់ពួកគេមិនយុត្តិធម៌ទេ មែនទេ? តើអ្នកអាណិតពួកគេទេ? (អាណិតតិចៗដែរ។) យើង មិនអាចជួយអ្វីបានឡើយ មានតែត្រូវស្តីបន្ទោសពួកគេប៉ុណ្ណោះ។ ហេតុអ្វីបានជាខ្ញុំនិយាយបែបនេះ? កិច្ចការរបស់ព្រះជាម្ចាស់ គឺជាការពិត។ ទ្រង់មានព្រះជន្មរស់ និងពិតជាក់ស្ដែង ហើយកិច្ចការរបស់ទ្រង់ មានគោលដៅទៅលើមនុស្សជាតិទាំងអស់ និងបុគ្គលគ្រប់ៗគ្នា។ ចុះហេតុអ្វីបានជាពួកគេមិនទទួលយកកិច្ចការនេះ? ហេតុអ្វីបានជាពួកគេទាស់ទទឹង និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញព្រះជាម្ចាស់ខ្លាំងបែបនេះ? ពួកគេគួរតែគិតថា ខ្លួនគេមានសំណាងដែលទទួលបានលទ្ធផលបែបនេះ ដូច្នេះ ហេតុអ្វីបានជាអ្នករាល់គ្នាមានចិត្តអាណិតពួកគេទៅវិញ? ការដែលពួកគេត្រូវបានដោះស្រាយតាមវិធីនេះ បង្ហាញពីការអត់ធ្មត់ខ្លាំងណាស់។ បើនិយាយពីកម្រិតដែលពួកគេទាស់ទទឹងនឹងព្រះជាម្ចាស់វិញ ពួកគេគួរណាស់តែត្រូវបំផ្លាញចោល ប៉ុន្តែព្រះជាម្ចាស់មិនធ្វើបែបនេះឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ ទ្រង់គ្រាន់តែដោះស្រាយជាមួយគ្រីស្ទសាសនា ដូចគ្នាទៅនឹងសាសនាធម្មតាដែរ។ ដូច្នេះ តើមានតម្រូវការណាមួយដើម្បីពិភាក្សាលម្អិតអំពីសាសនាដទៃដែរឬទេ? ធម៌ប្រៀនប្រដៅរបស់សាសនាទាំងអស់នេះ គឺដើម្បីឱ្យមនុស្សស៊ូទ្រាំនឹងការលំបាកឱ្យបានច្រើនជាងមុន មិនប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ ប្រព្រឹត្តតែអំពើល្អ មិនប្រទេចផ្តាសាអ្នកដទៃ មិនថ្កោលទោសអ្នកដទៃ ជៀសឆ្ងាយពីជម្លោះ និងធ្វើជាមនុស្សល្អ។ ការបង្រៀនរបស់សាសនាភាគច្រើន គឺបែបនេះ។ ដូច្នេះហើយ ប្រសិនបើមនុស្សមានជំនឿទាំងនេះ (អ្នកជឿលើសាសនា និងនិកាយផ្សេងៗ) អាចប្រណិប័តន៍តាមការប្រៀនប្រដៅខាងសាសនារបស់ពួកគេបានហ្មត់ហ្មងល្អ នោះពួកគេនឹងមិនប្រព្រឹត្តកំហុសធ្ងន់ធ្ងរ ឬប្រព្រឹត្តអំពើបាបធ្ងន់ធ្ងរក្នុងអំឡុងពេលដែលពួកគេរស់នៅលើផែនដីនេះទេ ហើយបន្ទាប់ពីពួកគេចាប់កំណើតសាជាថ្មីបានពីបីទៅប្រាំពីរដងហើយ មនុស្សទាំងអស់នេះ (អ្នកអាចប្រណិប័តន៍តាមការប្រៀនប្រដៅខាងសាសនាបានយ៉ាងហ្មត់ហ្មងល្អ) ភាគច្រើននឹងទទួលបានតំណែងនៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណ។ តើមនុស្សបែបនេះមានច្រើនទេ? (មិនសូវមានច្រើនទេ។) តើចម្លើយរបស់អ្នកសម្អាងលើអ្វី? ការធ្វើអំពើល្អ និងប្រណិប័តន៍តាមវិន័យ និងច្បាប់សាសនា មិនងាយស្រួលនោះទេ។ ពុទ្ធសាសនា មិនអនុញ្ញាតឱ្យមនុស្សទទួលទានសាច់សត្វទេ តើអ្នកអាចធ្វើបែបនោះបានទេ? ប្រសិនបើអ្នកត្រូវស្លៀកស្បងពណ៌ប្រផេះ ហើយត្រូវសូត្រធម៌ ថ្វាយបង្គំព្រះពុទ្ធនៅក្នុងវិហារពុទ្ធសាសានាពេញមួយថ្ងៃ តើអ្នកអាចធ្វើបែបនេះបានទេ? វាមិនងាយស្រួលនោះទេ។ គ្រីស្ទសាសនាមានបទបញ្ញត្តិដប់ប្រការ បទបញ្ញត្តិ និងក្រឹត្យវិន័យផ្សេងៗទៀត។ តើទាំងអស់នេះងាយស្រួលនឹងគោរពតាមដែរឬទេ? មិនងាយនោះទេ ត្រូវទេ? យើងលើកឧទាហរណ៍ពីការហាមមិនឱ្យប្រទេចផ្តាសាអ្នកដទៃចុះ៖ មនុស្សពិតជាមិនអាចគោរពតាមក្រឹត្យវិន័យនេះបានទេ។ ដោយមិនអាចឃាត់ខ្លួនឯងបាន ពួកគេប្រទេចផ្តាសាគេ ហើយបន្ទាប់ពីប្រទេចផ្តាសាហើយ ពួកគេមិនអាចលេបសម្តីខ្លួនឯងវិញបាន ដូច្នេះ តើពួកគេធ្វើយ៉ាងណា? នៅពេលយប់ ពួកគេលន់តួបាប។ ពេលខ្លះ បន្ទាប់ពីពួកគេប្រទេចផ្តាសាដាក់អ្នកដទៃហើយ ពួកគេនៅមានចិត្តស្អប់ទៀត ហើយពួកគេថែមទាំងធ្វើជ្រុលដល់ថ្នាក់កំណត់ពេលវេលាធ្វើបាបមនុស្សទាំងនោះថែមទៀតផង។ សរុបមក សម្រាប់អ្នកដែលរស់នៅក្នុងគោលការណ៍ងាប់ក្រឡានេះ មិនងាយស្រួលនឹងគេចផុតពីការប្រព្រឹត្តអំពើបាប ឬប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ឡើយ។ ដូច្នេះហើយ នៅគ្រប់សាសនាទាំងអស់ មានតែមនុស្សមួយក្តាប់តូចប៉ុណ្ណោះដែលសម្រេចមគ្គផលពិតប្រាកដបាន។ ដោយសារមានមនុស្សច្រើនណាស់ដែលគោរពសាសនាទាំងនេះ ដូច្នេះតើអ្នកសន្មតថា មនុស្សភាគច្រើននឹងអាចទទួលបានតួនាទីនៅក្នុងពិភពខាងវិញ្ញាណមែនទេ? តាមពិត មិនមានច្រើនបែបនោះទេ។ មានតិចតួចប៉ុណ្ណោះដែលអាចទទួលបានផលបែបនេះមែន។ ចំពោះវដ្តនៃការកើត និងការស្លាប់របស់មនុស្សមានជំនឿ សន្មតថាចប់ត្រឹមប៉ុណ្ណេះចុះ។ អ្វីដែលធ្វើឱ្យពួកគេខុសពីអ្នកដទៃនោះគឺ ពួកគេអាចសម្រេចមគ្គផលបាន ហើយនេះគឺមូលហេតុដែលធ្វើឱ្យពួកគេខុសពីអ្នកមិនជឿ។

ដកស្រង់ពី «ព្រះជាម្ចាស់ផ្ទាល់ព្រះអង្គ ជាព្រះតែមួយអង្គគត់ X» នៃសៀវភៅ «ព្រះបន្ទូល» ភាគ២៖ អំពីការស្គាល់ព្រះជាម្ចាស់